De eerste dag van het nieuwe jaar is een belangrijke dag voor onderzoekers, journalisten en geschiedenisliefhebbers. Op deze dag, ook wel Openbaarheidsdag genoemd, worden in heel Nederland duizenden archiefstukken openbaar gemaakt die tot dan toe niet toegankelijk waren.

Benieuwd om welke stukken het gaat? Wij hebben een NHA-overzicht gemaakt van alle vrijgekomen archiefstukken per 1 januari 2024. Denk aan justitiële stukken uit rechtbank- en gevangenisarchieven of stukken over de Tweede Wereldoorlog.

Alle archiefstukken zijn vanaf dinsdag 2 januari te raadplegen op onze studiezaal in de Janskerk.

Download hier het overzicht (Excel-bestand).

Meer weten over beperkt openbare archieven? Lees hieronder onze Q&A.

Waarom zijn niet alle archieven openbaar?

Uiteindelijk worden alle archieven openbaar. Maar bij sommige archiefstukken wordt besloten om de openbaarmaking voor een bepaalde tijd uit te stellen. Die stukken noemen we ‘beperkt openbaar’.

Als een archiefstuk nog niet openbaar is, is dat meestal omdat het privacygevoelige gegevens bevat over mensen die nog in leven zijn. Meestal gaat het dan om zogeheten bijzondere persoonsgegevens.

Bijzondere persoonsgegevens zijn persoonsgegevens die door hun aard bijzonder gevoelig zijn. Het gaat dan bijvoorbeeld om gegevens over iemands religie, etnische afkomst, politieke gezindheid, gezondheid of seksuele geaardheid. De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) verbiedt de verwerking van bijzondere persoonsgegevens.

Wie bepaalt wanneer een archiefstuk openbaar wordt?

Dat verschilt per archief. Voor overheidsarchieven gelden regels die zijn vastgelegd in de Archiefwet. Een overheidsarchief wordt normaliter na 20 jaar openbaar gemaakt. Dit termijn kan verlengd worden tot 75 jaar. Als een betrokken persoon dan nog in leven is, kan de termijn verlengd worden tot 100 jaar na diens geboortedatum.

Voor particuliere archieven geldt dat de eigenaar van het archief, in samenspraak met het Noord-Hollands Archief, bepaalt op welke stukken een beperking rust.

Zijn er uitzonderingen om beperkt openbare archieven toch in te zien?

Ja, die uitzonderingen zijn er. Als jij de hoofdpersoon van een archiefstuk bent, kun je een verzoek indienen om het archiefstuk in te zien. Of als je kunt aantonen dat de betrokkenen overleden zijn. Ook zijn er bepaalde uitzonderingen mogelijk voor historisch en wetenschappelijk onderzoek. Mail naar inlichtingen@noord-hollandsarchief.nl om te kijken of je recht hebt op een vrijstelling.

Mag je doen wat je wilt met openbare archieven?

Soms staat in een openbaar archief onverwachts toch nog gevoelige informatie over iemand die nog leeft. Daarom is het belangrijk om ook bij openbare archieven altijd zorgvuldig om te gaan met informatie die je krijgt. Je bent hier zelf verantwoordelijk voor.

Zie je in een openbaar archief onverwachts toch iets wat jouw privacy of die van een ander aantast? Laat het ons weten door te mailen naar inlichtingen@noord-hollandsarchief.nl, dan kijken we wat we kunnen doen.